ثبت جهانی راهکاری برای حفظ کاروانسراهای کشور/ یک مقصد گردشگری فراموش‌شده
تاریخ انتشار: ۲۹ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۲۱۵۳۸
کاروانسراهای ایران، علاوه بر ارزش زیبایی‌شناسی، هنری و تاریخی، از دیدگاه مسائل اجتماعی نیز حائز اهمیت فراوان است و ثبت جهانی ۵۴ کاروانسرای کشورمان در کمیته میراث جهانی یونسکو، مقدمه‌ای بر ایفای دوباره نقش این بناهای تاریخی خواهد بود.
به گزارش خبرنگار ایمنا، د روزهای گذشته خبر ثبت جهانی ۵۴ کاروانسرای ایران در چهل‌و پنجمین کمیته میراث جهانی یونسکو منتشر شد؛ کاروانسراهای تاریخی یکی از شناسنامه‌های اصیل ایران زمین هستند که بر اساس اسناد موجود، سابقه آن به دوره هخامنشیان می‌رسد؛ در همین راستا هرودت مورخ یونانی از ۱۱۰ بنای شبیه کاروانسرا (چاپارخانه) نام می‌برد که با فاصله حدود ۲۵۰۰ متر، بین پایتخت هخامنشی و سارد بنا شده بودند و کاروانیان این فاصله را سه‌ماهه طی می‌کردند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دوره صفویه و سلجوقیان نیز از روزگاران طلایی کاروانسراهای ایران محسوب می‌شدند و برخی از مردم تعداد آنها را ۹۹۹ باب دانسته‌اند، به طوری که در مسیر زیارتی تهران به مشهد، بنا به گزارش صنیع‌الدوله (نویسنده کتاب مطلع الشمس) در سه کاروانسرای تودرتوی میاندشت (شاهرود میامی) بیست هزار زوار می‌توانستند منزل کنند؛ شناخت تاریخ کاروانسرا از این نظر دارای اهمیت است که با آگاهی از آن می‌توان به کارکرد و معماری کاروانسرا در دوره‌های مختلف و تحول آن در دوره اسلامی به‌ویژه در زمان صفویان پی برد.
برخی پژوهشگران با نگاهی تاریخی کاروانسراهای باقی‌مانده از دوران هخامنشیان تا دوران صفوی را بررسی کرده‌اند و از طرفی «شاردن» در خصوص اهمیت کاروانسراها می‌نویسد: هیچ چیز نمی‌تواند با کاروانسراهای ایران که توسط شاهان صفوی برای آسایش کاروانیان و جهانگردان ساخته شده است، قابل مقایسه باشد. همچنین به عقیده «پوپ»، بنیاد کاروانسراها در ایران پیروزی بزرگی برای معماری ایران است و در هیچ جای دنیا کاربرد و ویژگی‌های خاص معماری آن را نمی‌توان دید و این موارد و نظایری از این دست بر جایگاه رفیع فرهنگی ایران صحه می‌گذارد.
به‌طور کلی همواره در طول تاریخ کاروانسراها نقش مهمی در سیر زندگی ایرانیان و روابط و تعامل اجتماعات گوناگون فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، آئینی، اعتقادی و… داشته‌اند و به نوعی می‌توان این بناهای مهم را یکی از عوامل تأثیرگذار در روابط میان کشورهای مختلف دانست؛ کاروانسراها در ایران بناهایی هم‌پیوند با سیروسفر و تجارت است و نگاه به آنها و کارکرد و ویژگی‌هایشان شناخت بیشتری نسبت به فرهنگ ایرانی به دست می‌دهد.
در همین راستا رحیم یعقوب‌زاده، پژوهشگر حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره به اهمیت کاروانسراها در تاریخ کشورمان اظهار می‌کند: ایران از جمله کشورهایی است که در گذشته گردشگرانی داشته که با انگیزه‌هایی از جمله مذهبی، تجاری و… به این کشور سفر می‌کردند زیرا از نظر داشتن جاده ابریشم دارای اهمیت بوده و در بر همین اساس نیز در برهه‌های مختلف اقدام به ساخت کاروانسراها انجام شد.
دوران سلجوقیان، بیشترین تعداد کاروانسرا ساخته شدوی در خصوص تاریخچه ساخت کاروانسراها در ایران ادامه می‌دهد: ساخت کاروانسراها از دوران هخامنشیان آغاز شد و در ادامه در زمان ساسانیان ادامه پیدا کرد، پس از اسلام نیز بیشترین تعداد کاروانسرا در دوره سلجوقیان ساخته شد اما با توجه به اینکه کاروانسراهای بیشتری از دوران صفویه باقی مانده تصور عده‌ای این است که بیشترین تعداد کاروانسرا مربوط به این دوره است.
پژوهشگر حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه علم و فرهنگ با یادآوری اینکه کاروانسراهای موجود در کشورمان منحصر به فرد و دارای معماری خاص خود بوده‌اند و همین امر یکی از عوامل ثبت یک اثر در فهرست جهانی یونسکو است، اهمیت دیگر کاروانسراها نیز قدمت تاریخی آنها است،، خاطرنشان می‌کند: در کشور ما صدها بنا و محوطه تاریخی وجود دارد که امکان ثبت در فهرست جهانی یونسکو را دارند و اینکه تا پیش از این ۲۶ بنا و محوطه تاریخی ثبت شده است به این معنا نیست که بضاعت‌مان در همین است بلکه این عدد مرتبط با پیگیری کشورها و نفوذ آنها در مجامع جهانی باز می‌گردد.
وی ادامه می‌دهد: در آخرین اجلاس یونسکو ۵۴ کاروانسرای ایرانی از ۲۴ استان به‌صورت یک مجموعه در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد که این امر باعث خوشحالی است اما نکته‌ای که مطرح است این است که این امکان وجود داشت که پرونده برخی از کاروانسراها به‌صورت جداگانه ثبت شود.
ثبت جهانی ابنیه تاریخی چه مزیت‌هایی دارد؟یعقوب‌زاده با اشاره به مزیت‌های ثبت جهانی آثار تاریخی می‌گوید: ثبت چنین بناهایی باعث می‌شود که بیشتر تحت مراقبت و حفاظت قرار بگیرند و از سمتی باعث بیشتر شناخته شدن آنها در سطح جهانی می‌شود که در نهایت بر جذب گردشگران بین‌المللی تأثیرگذار است و حتی می‌توان حمایت‌های مالی بین‌المللی را از یونسکو جذب کرد.
وی همچنین در خصوص ملاک‌های ثبت جهانی آثار توضیح می‌دهد: شرایط فراوانی از جمله منحصر به فرد بودن در معماری، اشاره به بنا در ادبیات و هنر، تأثیرگذار بودن در حوزه فرهنگی و اجتماعی مردم منطقه از جمله عواملی است که در به ثبت رسیدن یک اثر تأثیرگذار است و به‌طور کلی روند به این صورت است که باید دفاع مطلوبی از پرونده‌ها انجام شود تا پس از رأی‌گیری آثار انتخاب شود و در این راستا برخی اوقات به‌دلیل عدم دفاع مطلوب پرونده ثبت نشده است.
پژوهشگر حوزه گردشگری و مدرس دانشگاه علم و فرهنگ در خصوص دلیل ثبت جهانی کاروانسراها نسبت به دیگر ابنیه خاطرنشان می‌کند: انتخاب بناها به متولیان کشور در حوزه مربوطه باز می‌گردد یعنی اگر پرونده‌ها را کامل و قابل دفاع کنند، تعداد بناهای ثبت جهانی بیش از پیش خواهد بود.
نقش رسانه‌ها چیست؟وی اضافه می‌کند: یعنی پیش از این شاید جدیت لازم وجود نداشته و از طرفی کاروانسراها با وجود تعدد، مغفول واقع شدند اما اگر عزم جدی‌تری وجود داشته باشد هم‌زمان می‌توان بیش از ۱۰ پرونده را تکمیل کرد هرچند این امر نیازمند رایزنی‌هایی است.
یعقوب‌زاده در پایان خاطرنشان می‌کند: ظرفیت‌های میراث ملموس و غیرملموس ایران بیش از آن است که در مجامع بین‌المللی به ثبت رسیده و در این زمینه رسانه‌ها با مسئله‌یابی امکان تأثیرگذاری ویژه‌ای دارند و امید است این روند تسریع شود.
به گزارش ایمنا، کاروانسراهای ایران، علاوه بر ارزش زیبایی‌شناسی، هنری و تاریخی، از دیدگاه مسائل اجتماعی نیز حائز اهمیت فراوان است، چرا که در طی ۲۵ قرن سپری شده، کاروانسراهای درون‌شهری و برون‌شهری که استراحت‌گاه کاروان‌ها و کاروانیان اقصی نقاط آن روزگار به شمار می‌آیند، محل تعامل اندیشه‌ها و تبادل و تقابل آداب و رسوم اقوام و ملل مختلف بوده و این تشریک مساعی تأثیر بالایی در ارتقای سازوکار اجتماعی جامعه ایفا می‌کند.
ثبت جهانی پرونده «۵۴ کاروانسراهای ایران» در چهل و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در شهر ریاض کشور عربستان، که نقش به سزایی در انتقال ارزش‌های فرهنگی به جامعه جهانی خواهد داشت، گامی برای محافظت مطلوب‌تر از این آثار فاخر است و همچنین بر جایگاه و نقش بی‌بدیل این سرزمین در غنابخشی و ساخت فرهنگی جامعه جهانی به واسطه ارزش‌های ایرانی اهتمام می‌ورزد و امید است در ادامه این مسیر نیز متولیان امر با اهتمام مورد نظر بسترهای معرفی بیشتر آثار این مرز و بوم به جهانیان را ایجاد کنند.
کد خبر 688488منبع: ایمنا
کلیدواژه: کاروانسرا کاروانسرای شاه عباسی ثبت کاروانسرا کاروانسرا های ایران عکس کاروانسرا معماری کاروانسرا کاروانسرای تاریخی سمنان ثبت جهانی کاروانسراهای ایران ثبت جهانی کاروانسرا شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق کاروانسراهای ایران جهانی یونسکو ثبت جهانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۲۱۵۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
مرگ خاموش تخت جمشید و بیستون
تخت‌جمشید جزء نخستین آثار جهانی ایران به‌شمار می‌رود که در سال ۱۳۵۸ در فهرست یونسکو به ثبت رسید. محوطه باستانی بیستون نیز به عنوان هفمین اثر ملی ایران در سال ۱۳۸۵ در این فهرست اضافه شد. در قوانین و ضوابط یونسکو تاکید شده، اثرات مخرب توسعه‌ای و محیطی نظیر آلودگی آلاینده‌ها ازجمله عوامل تهدیدکننده مواریث جهانی به شمار می‌روند و نباید در حریم این آثار اقدامات توسعه‌ای زیانبار صورت بگیرد. این درحالی است که متخصصان میراث‌فرهنگی از دهه‌های گذشته نسبت به میزان بالای آلاینده‌های شیمیایی و تاثیر مخرب آن بر بناهای تاریخی هشدار داده‌اند.
اما در دو پرونده تخت‌جمشید و بیستون اوضاع متفاوت است، پتروشیمی مرودشت پیش از ثبت جهانی تخت‌جمشید احداث شده بود و زمان ثبت این اثر؛ وجود داشت. هر چند که تلاش‌هایی در دولت هشتم با هدف جابجایی پتروشیمی مرودشت صورت گرفت، اما این تلاش‌ها به سرانجام و نتیجه‌ی مطلوب نرسید به طوری‌که در سال‌های اخیر پتروشیمی مرودشت نه‌تن‌ها روند بهسازی و نوسازی خود را ادامه داد که یک مجتمع دیگر در جهت توسعه اهداف پتروشیمی احداث شد.
حالا نزدیک به نیم قرن از فعالیت پتروشیمی مرودشت می‌گذرد و آلاینده‌های شیمیایی رها شده در هوا بلای جان نقوش تخت‌جمشید هم شده است.
متخصصان گلسنگ‌شناسی سال‌ها پیش به دلیل گستردگی گلسنگ‌های نیتروژن دوست در سطوح تاریخی تخت جمشید و نسبت به وجودآلاینده‌های شیمیایی نیتروژن‌دار حاصل از فعالیت شرکت پتروشیمی مرودشت در رشد سریع گلسنگ‌ها هشدار داده بودند.
مبارزه با گلسنگ‌های بناهای تاریخی، یک موضوع جهانی است«علیرضا جعفری زند» باستان‌شناس اعلام کرد: شرکت پتروشیمی مرودشت تاثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تخت‌جمشید و تخت‌رستم دارد به‌طوری که پیش از انقلاب نیز این موضوع مطرح بود که آلاینده‌های ناشی از فعالیت شرکت می‌تواند به بناهای تاریخی منطقه صدمه وارد کند به‌همین خاطر طرح انتقال پتروشیمی مطرح شد، پس از انقلاب، در دولت هشتم طرح انتقال پتروشیمی به‌خاطر آلاینده‌های شیمیایی شتاب گرفت، اما متاسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.
این باستان‌شناس با بیان اینکه درحال‌حاضر شاهد افزایش رشد گلسنگ‌ها در تخریب نقوش تخت‌جمشید هستیم، ادامه داد: اخیرا که از محوطه جهانی تخت‌جمشید بازدید کردم متوجه رشد گلسنگ‌ها روی آثار سنگی و نقوش تخت‌جمشید شدم. هرچند که در رشد این گلسنگ‌ها رطوبت نقش به‌سزایی دارد، اما آلاینده‌های شیمیایی رها شده در هوا از سوی شرکت پتروشیمی و رطوبت حاصل از باران‌های اسیدی، بدترین و زیان آورترین آسیب را به سنگ‌نگاره‌ها وارد کرده است.
او با تاکید بر اینکه مبارزه با گلسنگ در آثار تاریخی یک موضوع کاملا جهانی است، ادامه داد: شهرهای رم و فلورانس در ایتالیا دارای بیشترین آثار سنگی هستند، اما مرمت‌گران و کارشناسان ایتالیایی از سال ۲۰۱۳ با روش‌های علمی شروع به گلسنگ‌زدایی کردند و پروژه گلسنگ‌زدایی چندین سال هم به طول انجامید چراکه گلسنگ در تمام آثار تاریخی دنیا وجود دارد و از بین بردن آن به علم نوین و شیوه‌های اصولی نیاز دارد.
جعفری‌زند گفت: ایتالیا در حوزه گلسنگ‌زدایی بسیار پیشرفته است و با یک برنامه جهانی در حوزه گلسنگ‌زادیی پیش‌می‌رود، برنامه مبارزه با گلسنگ‌ها در آثار و بناهای سنگی، یکسال و نیم طول کشید، جلسات متعدد برگزار شد و از سراسر دنیا کارشناسان گردهم آمدند تا یک شیوه درست را برای گلسنگ‌زدایی بناهای سنگی ایتالیا در پیش بگیرند.
این باستان‌شناس معتقد است، در ایران، اما مطالعات علمی و آکادمیک در زمینه گلسنگ‌ها مشاهده نمی‌شود. آلاینده‌های ناشی از فعالیت پتروشیمی یکی از عوامل در افزایش گلسنگ‌های تخت‌جمشید است و وضعیت رشد گلسنگ‌ها در بناهای تاریخی ایران به قدری جدی است که نه تنها نقوش تخت‌جمشید با زوال مواجه‌اند که نقوش محوطه باستانی بیشاپور به‌واسطه رشد گلسنگ‌ها دیگر دیده نمی‌شود.
جعفری‌زند با بیان اینکه فعالیت‌هایی که در کشور در جهت گلسنگ‌زدایی انجام می‌شود به هیچ‌وجه علمی نیست، افزود: تخت‌جمشید یک اثر جهانی است و مرمت آن نیز نیازمند یک تفکر جهانی است. در ایوان جنوبی کاخ تچرا برخی نقوش به رنگ سبز درآمده‌اند و متاسفانه هنوز با واتر جت، یعنی ابزاری که با فشار آب را پرتاب می‌کند برای رفع گلسنگ‌ها استفاده می‌شود. درحالی که این روش مناسب سنگ‌های مقاوم مثل مرمرین یا گرانیت است نه سنگ‌های آهکی تخت‌جمشید که بسیار شکننده و درحال ورقه شدن است.
بیستون در صدر تخریب گلسنگهاهنوز مشخص نیست که چرا آن زمان پالایشگاه پتروشیمی بیستون که از عـمده تـولیدکنندگان آلکیل بنزن خطی (L.A.B) و آلکیلاتسنـگین (H.A.B) در ایران و منطقه خاورمیانه است در فاصله‌ای نزدیک و درست بیخ گوش محوطه باستانی بیستون احداث شد؟ اما آنچه مشخص است میزان بالای ترکیبات نیتروژن دار و تبدیل آن به اسید نیتریک و تاثیر جدی آن بر این محوطه جهانی است. اسیدنیتریک (HNO۳) یا جوهر شوره یک اسید قوی است که از ترکیب نیتروژن (N)، اکسیژن (O) و هیدروژن (H) تشکیل شده است.
«محمدسهرابی» که پیشتر راجع به تهدیدات گلسنگ‌ها روی بناهای تاریخی به‌خصوص تعدادی از میراث جهانی ایران که در عرصه‌های طبیعی قرار دارند هشدار داده بود، گفت: درحال حاضر تاثیر مخرب گلسنگ‌های رشد کننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تخت‌جمشید است.
به گفته این متخصص گلسنگ‌شناس، موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی؛ توام با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده موثر بر رشد گلسنگ‌ها؛ سبب شده که گلسنگ‌های بیستون، غالبا تبدیل به گلسنگ‌های نیتروژن دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریعتر و مخربتر از روند معمول پیش رود.
او معتقد است، مطالعات در سایر کشورها نشان می‌دهد که پالایشگاه‌های پتروشیمی و تصاعد گازهای نیتروژن‌دار ناشی از فعالیت آنها بر اجتماع یا کلونیگلسنگ هاتاثیرگذار هستند، اما برخی افراد بی‌تجربه افزایش آلودگی هوا را برای کاهش گلسنگ‌ها را مناسب می‌دانند که این قیاس مع الفارق است، چراکه نباید تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگ‌های اپیفیت یا رشد کننده بر روی پوست درختان (حساس به آلودگی) را با تاثیر آلودگی هوا بر روی گلسنگ‌های سنگزی مقاوم به آلودگی هوا مقایسه کرد و نظریه و تئوری ارایه کرد.
سهرابی تاکید کرد: شکی نیست که با افزایش ترکیبات نیتروژن دار ترکیب کلونیگلسنگ‌های نیتروژن دوست در سطوح سنگ‌های تاریخی زیاد شده و بقای زیبایی بصری مهمترین آثار تاریخی ایران را با تهدید جدی مواجه می‌کند؛ بنابراین سهم صنعت پتروشیمی منطقه در تشدید فرسودگی زیستی ناشی از فعالیت گلسنگ‌ها در محوطه باستانی بیستون غیرقابل انکار است.
تاکنون اقدامی برای ارزیابی مخاطرات زیست محیطی ناشی از فعالیت پالایشگاه منطقه بر سطوح آثار تاریخی و حتی تحقیقات علمی برای بررسی فرسودگی زیستی در میراث جهانی بیستون صورت نگرفته است. سهرابی گفت: البته با حمایت وزارت میراث فرهنگی در طی سال‌های گذشته پیشرفت‌های زیادی در تهیه اطلس گلسنگ‌های تخت جمشید صورت گرفته و این اطلس آماده شده که در تدارک تامین مالی برای انتشار آن هستیم.
شکی نیست که تصاعد ترکیبات نیتروژن دار از مراکز صنعتی و تبدیل آن به اسید نیتریک سبب افزایش خورندگی سطوح سنگی می‌شود. مقالات علمی متعددی نیز در این خصوص توسط متخصصان منتشر شده است.
پیروز چالش پتروشیمی و پایگاه میراث‌فرهنگی کیست؟سال هاست آلاینده‌های محیط‌زیستی در بیستون وجود دارد، پتروشیمی با حمایت مسئولان شهری و استانداری همچنان در جای خود ایستاده است و زیر بار طرح‌های مطالعاتی و آسیب‌شناسی پایگاه میراث‌فرهنگی بیستون نمی‌رود. طرح‌های مطالعاتی میراث‌فرهنگی نیز به‌دلیل نبود بودجه به نتیجه نمی‌رسند و در این میان؛ یکی از مهمترین آثار جهانی ایران در مخاطره گازهای آلاینده قرار گرفته است. اما نتیجه چه می‌شود؟
«صامت اجرایی» مدیرپایگاه جهانی بیستون درخصوص احداث پتروشیمی بیستون و تاثیر آلاینده‌های آن بر کتیبه بیستون گفت: پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی بیستون در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هم‌اکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.
وی افزود: همان زمان که پرونده ثبت جهانی بیستون درحال ثبت بود شرکت پتروشیمی نیز به عنوان یکی از مشکلات در پرونده دیده شده بود. سال‌ها قبل هم برای تعیین میزان آلایندگی و تاثیر آن بر کتیبه بیستون مطالعاتی صورت گرفت که البته هنوز نتایج مطالعات مشخص نشده است، اما با آزمایشاتی که روی نمونه‌های مشابه این آلاینده‌ها انجام گرفته مشخص شده که این آلاینده‌ها می‌تواند دلیل باران‌های اسیدی و تاثیرات مخرب بر کتیبه باشند.
مدیر پایگاه بیستون تاکید کرد: در سال جدید بودجه‌ای اختصاصی برای مطالعات و خرید تجهیزات پایش کتیبه بیستون در نظر گرفته شده تا با پایش یکساله به بررسی آلاینده‌ها تا لرزش کتیبه بپردازیم. در این خصوص مشاور تایید شده و تجهیزات نیز قرار است به‌زودی خریداری شود.
اجرایی، اما به پیگیری‌های مداوم پایگاه جهانی بیستون از پتروشیمی کرمانشاه اشاره کرد و گفت: زمستان سال ۱۴۰۱ پایگاه میراث جهانی بیستون جلساتی با مدیرعامل پتروشیمی با هدف اجرای مطالعات آسیب‌شناسی و نجات‌بخشی کتیبه بیستون برگزار کرد و درخواست همکاری برای اجرای طرح مطالعاتی و آسیب‌شناسی داشت که متاسفانه پتروشیمی موافقت نکرد و زیر بار مطالعات آسیب‌شناسی و نجات‌بخشی نرفت.
به گفته اجرایی، پایگاه بیستون در این سال‌ها بحث‌ها و درگیری‌های متعددی با پتروشیمی داشته، اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که من می‌توانم برای میراث‌فرهنگی گریه کنم، اما نمی‌توانم نان بدهم.
آنطور که مدیر پایگاه میراث جهانی بیستون می‌گوید: درحال‌حاضر از آنجا که طرح‌های مطالعاتی میراث فرهنگی مبنی بر آلایندگی پتروشیمی به نتیجه نرسیده، نمی‌توانیم این آلایندگی‌ها را اثبات کنیم و از حمایت استانداری و مدیران شهری برخوردار باشیم، اما با نتیجه طرح پایش قطعا به نتایج مستند و قابل قبولی خواهیم رسید که بدین وسیله با حمایت و همراهی استانداری و مسئولان شهری می‌توانیم طرح همکاری مطالعه و پایش را با کمک پتروشیمی پیش ببریم و این مجموعه ارزشمند جهانی را از گزند آلاینده‌ها حفظ کنیم.
منبع: عصر ایران
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند